โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary Artery Disease) หรือ โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ คือ โรคที่พบมีการตีบแคบลงของหลอดเลือดแดงหัวใจโคโรนารี เกิดจากคราบไขมัน คราบน้ำตาล และสารต่าง ๆ ที่สะสมอยู่ที่ผนังด้านในของหลอดเลือด ทำให้เกิดการอักเสบของหลอดเลือด บางรายที่คราบหรือตะกรันที่เกาะอยู่มีการหลุดออกมาอุดหลอดเลือดโดยเฉียบพลัน ทำให้หัวใจขาดเลือดเฉียบพลันจะมีอาการแน่นจุกอกที่รุนแรงหรือเสียชีวิตทันทีจากหัวใจหยุดเต้นหรือเต้นผิดจังหวะที่เรียกกันว่า Heart Attack หรือโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันเฉียบพลัน (Acute Coronay Syndrome) เมื่อการอักเสบที่หลอดเลือดเกิดขึ้นซ้ำ ๆ เป็นเวลานานประมาณ 2 – 5 ปีก็จะเปลี่ยนสภาพเป็นคราบหินปูน ไขมัน และพังผืดเพิ่มขึ้นมากจนทำให้รูด้านในของหลอดเลือดตีบแคบลงและทำให้เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจไม่เพียงพอ ทำให้มีอาการแน่นหน้าอกเวลาออกแรง เมื่อหัวใจที่ทำหน้าที่คล้ายปั๊มน้ำคอยสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้รับเลือด สารอาหาร และออกซิเจนไม่เพียงพอ ทำให้การทำงานลดลง เลือดที่ถูกปั๊มและสูบฉีดจากหัวใจไปยังอวัยวะต่าง ๆ ลดลง ทำให้มีอาการเหนื่อย หัวใจล้มเหลว เมื่อหลอดเลือดแดงหัวใจเกิดการตีบหรือตัน ทำให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ถ้าไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมและรวดเร็ว

การตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ (CAG – Coronary Angiogrphy) คือ การตรวจหลอดเลือดหัวใจด้วยการใส่สายสวนผ่านหลอดเลือดบริเวณขาหนีบหรือข้อมือผ่านไปยังตำแหน่งหลอดเลือดหัวใจและทำการฉีดสารทึบรังสีหรือที่เรียกว่าฉีดสีเข้าไปในหลอดเลือดหัวใจโดยตรง เพื่อแสดงรอยโรคของเส้นเลือดหัวใจว่ามีการตีบตัน โดยจะมีการบันทึกภาพและภาพเคลื่อนไหวขณะฉีดสีหัวใจ ทำให้อายุรแพทย์หัวใจผู้ทำหัตถการสวนหัวใจสามารถพิจารณาการรักษาที่เหมาะสมในขั้นตอนต่อไป เช่น การขยายด้วยบอลลูน การใส่ขดลวดค้ำยัน หรือปรึกษาศัลยแพทย์เพื่อทำการรผ่าตัดบายพาส รวมทั้งการรับประทานยาและการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง

• ผู้ป่วยนอนหงายบนเตียง X-ray และมีการผูกเข็มขัดนิรภัยที่ลำตัวและขา
• ติด Electrodes บริเวณหน้าอก แขน หรือขา ติดเครื่องวัดและติดตามความดันที่แขนตลอดเวลา รวมถึงตัววัดระดับออกซิเจนที่นิ้วมือ
  • เครื่อง X-ray จะขยับไปมาและรอบ ๆ เตียงและบริเวณหน้าอกไปจนถึงศีรษะของผู้ป่วย
• เปิดเส้นเลือดดำที่แขนเพื่อให้น้ำเกลือ
• ส่วนใหญ่ไม่มีการวางยาสลบ ผู้ป่วยจะตื่นตลอดเวลา ทำตามที่สั่งได้ อาจใช้ยาเพื่อให้ผ่อนคลายระหว่างการตรวจ
• สำหรับในรายที่มีความวิตกกังวลสูง แพทย์จะพิจารณาการให้ยาเพื่อลดความวิตกกังวลหรือยานอนหลับเพื่อให้ได้รับความร่วมมือจากผู้ป่วยในการทำหัตถการ
• ผู้ป่วยอาจถูกขอให้หายใจเข้าออกลึก ๆ กลั้นหายใจ ไอบางครั้งขณะทำการตรวจรักษา

• อาจใช้สารห้ามการแข็งตัวของเลือดในระหว่างการตรวจและทำหัตถการ
• อาจโกนขนที่บริเวณขาหนีบหรือข้อมือเล็กน้อย ทำความสะอาดและทำการเช็ดล้างเชื้อ รวมไปถึงให้ยาชาเฉพาะที่ที่ขาหนีบหรือข้อมือ
• หลอดเลือดแดงใหญ่ที่ขาหนีบหรือข้อมือจะถูกใส่สายสวน (Catheter) โดยใช้เข็มแทงเข้าไปที่เส้นเลือดและนำท่อพลาสติก (Sheath) ใส่คาไว้ที่หลอดเลือดระหว่างทำหัตถการ ขั้นตอนนี้ผู้ป่วยจะไม่เจ็บหรือรู้สึกเล็กน้อย หากเจ็บต้องแจ้งแพทย์ทันที
• สารทึบรังสีจะถูกฉีดเข้าไปในหลอดเลือดผ่านท่อนำ (Catheter) ผู้รับการตรวจอาจรู้สึกออกร้อนวูบวาบเล็กน้อยเมื่อมีสารทึบรังสีเข้าไปในร่างกาย โดยจะปรากฏภาพสายสวนและหลอดเลือดชัดเจนบนจอ X-ray และแพทย์ทำการวิเคราะห์ผล
• วิธีรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ขึ้นอยู่กับผลการตรวจ โดยในระหว่างการตรวจอาจมีการใส่สายเข้าไปเพิ่มเติมและจะมีการให้ข้อมูลก่อนที่จะทำการรักษาด้วยการทำบอลลูนหรือใส่ขดลวดเข้าไป ในขณะทำการขยายบอลลลูนอาจจะรู้สึกแน่นอกบ้าง

โดยทั่วไปการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจใช้เวลาตรวจประมาณ 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง เมื่อต้องได้รับการขยายหลอดเลือดที่ตีบด้วยบอลลูนและใส่ขดลวดค้ำยันใช้เวลาอีกประมาณ 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง หรือน้อยกว่าขึ้นกับรอยโรคที่ตีบตันว่าสามารถทำได้ง่ายหรือยาก อย่างไรก็ตามในบางครั้งอาจใช้เวลาในการตรวจมากขึ้น โดยเฉพาะถ้ามีการทำหัตถกรรมอื่นร่วมด้วย เช่น การใช้สว่านกรอหัวเพชรในรายที่มีการตีบของหลอดเลือดร่วมกับคราบหินปูนที่หนา เป็นต้น รวมถึงขั้นตอนการเตรียมตัวก่อนตรวจและการห้ามเลือด หรือสังเกตอาการหลังหัตถการอาจจะเพิ่มระยะเวลาในการตรวจทั้งหมดให้เพิ่มขึ้นได้

• งดรับประทานอาหารและดื่มน้ำก่อนการทำหัตถการ 4 – 6 ชั่วโมง ในรายที่ใช้ยาชาเฉพาะที่ให้จิบน้ำเปล่าได้ งดชา กาแฟ และนำยาทุกชนิดที่รับประทานเป็นประจำมาโรงพยาบาลเพื่อปรึกษาแพทย์ว่ายาตัวไหนรับประทานต่อหรือยาตัวไหนให้งดรับประทาน ในกรณีที่เป็นโรคเบาหวานควรปรึกษาแพทย์ว่าต้องใช้อินซูลินในตอนเช้าหรือไม่ 
• แจ้งแพทย์ผู้ดูแลหากแพ้อาหารทะเลหรือเคยมีประวัติแพ้สารทึบรังสีมาก่อน

• หลังตรวจเสร็จเรียบร้อย สาย Sheath และสายสวนจะถูกถอดออกจากขาหนีบหรือข้อมือ มีการกดห้ามเลือดประมาณ 15 – 30 นาทีแล้วใช้ผ้ากอซปิดบริเวณแผลบริเวณขาหนีบและใช้พลาสเตอร์พิเศษปิดทับเพื่อป้องกันเลือดออก สำหรับในรายที่ทำที่ข้อมือจะ ได้รับการใส่สายข้อมือที่มีบอลลูนกดห้ามเลือดหลังนำสายสวนออก
• ผู้รับการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจถูกส่งไปยังห้องพักฟื้นเพื่อสังเกตอาการและติดตามดูสัญญาณชีพ หากเป็นปกติแพทย์จะให้กลับไปที่ห้องพักผู้ป่วย หลังจากนั้นจะติดตามสัญญาณชีพต่ออีกประมาณ 6 – 8 ชั่วโมง พร้อมทั้งติดตามดูว่ามีปัญหาเรื่องเลือดออกหรือไม่ ระหว่างนี้จะมีการบันทึกสัญญาณชีพและสังเกตภาวะเลือดออก
• ผู้รับการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจสามารถกลับบ้านได้ประมาณ 24 – 48 ชั่วโมงหลังทำหัตถการถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อนและไม่ได้ทำหัตถการต่อ บางรายอาจต้องอยู่โรงพยาบาลนานกว่าตามอาการทางคลินิก ความซับซ้อนของหัตถการหรือผลแทรกซ้อนที่ต้องรักษาในบางรายตามดุลยพินิจของอายุรแพทย์หัวใจที่ทำหัตถการ
• หลังทำหัตถการผู้เข้ารับการตรวจจำเป็นต้องดื่มน้ำเพื่อชะล้างสารทึบรังสีออกจากร่างกายและรับประทานอาหารได้เมื่อทุกอย่างปกติและเรียบร้อยดี
• ยาที่รับประทานประจำ แพทย์ที่ดูแลจะแนะนำว่าจะให้เริ่มทานได้เมื่อไร 
• รอยเข็มบริเวณขาหนีบและข้อมืออาจมีรอยเขียวช้ำและเป็นตุ่มนูนเล็กน้อย ทำแผลและปิดแผลไว้ประมาณ 2 – 3 วันด้วยผ้ากอซและแผ่นกันน้ำ การอาบน้ำทำได้หลังจากที่แพทย์อนุญาตให้เดินได้ อาจเจ็บเล็กน้อยหลังทำหัตถการประมาณ 1 – 2 สัปดาห์ หลังจากนั้นสามารถกลับไปทำงานได้
• ห้ามออกกำลังกายหนักและยกของหนักหลังการทำหัตถการประมาณ 1 – 2 สัปดาห์ 

ความเสี่ยงจากการตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ (CAG) พบได้น้อยมาก แต่หากมีอาการดังต่อไปนี้ควรกลับมาพบแพทย์เฉพาะทางหัวใจทันที 

• เลือดออกผิดปกติ มีจ้ำเลือดอันใหม่หรือขนาดใหญ่ขึ้นบริเวณที่ทำการเจาะเส้นเลือด
• ปวดมากขึ้น ขัดหรือเคืองบริเวณที่ทำหัตถการ
• อักเสบหรือติดเชื้อ เช่น แดงขึ้น ร้อนขึ้น มีสารน้ำออกมาจากบริเวณที่ทำหัตถการ มีไข้ขึ้น
• การเปลี่ยนแปลงของสีและอุณหภูมิของขาข้างที่ทำ เช่น เย็นขึ้น เขียวขึ้น หรือม่วงมากขึ้น
• หน้ามืด เป็นลม อ่อนแรง
• อาการแน่นเจ็บหน้าอก หายใจขัด หายใจลำบากมากขึ้น
• ถ้าบริเวณที่ทำหัตถการมีเลือดออกหรือบวมแดงมากขึ้นให้กดบริเวณแผลที่ทำแล้วติดต่อแผนกฉุกเฉินโดยด่วน

• ตรวจวินิจฉัยหลอดเลือดหัวใจตีบตันหรือคราบตะกรันที่หัวใจ
• รู้ตำแหน่งการตีบของเส้นเลือดและความรุนแรงของการตีบของหลอดเลือด
• เช็กผลการใส่ขดลวดและบอลลูน ติดตามผลการทำหัตถการครั้งที่ผ่านมา
• ดูการไหลเวียนของหลอดเลือดหัวใจ
• ทำหัตถการ บอลลูน และใส่ขดลวดหลังฉีดสีได้ทันที

อย่างไรก็ตามการตัดสินใจร่วมกันระหว่างทีมแพทย์ที่ทำการตรวจและผู้ป่วย รวมถึงญาติเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการแนะนำการรักษาขั้นต่อไป และทำได้ทันทีหลังการฉีดสีหลอดเลือดหัวใจเสร็จเรียบร้อย

คลินิกอายุรกรรมโรคหัวใจ โรงพยาบาลหัวใจกรุงเทพ พร้อมดูแลรักษาทุกความผิดปกติของหัวใจในทุกมิติ โดยแพทย์เฉพาะทางที่มีความชำนาญและทีมสหสาขาที่มากด้วยประสบการณ์ ตลอดจนอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ทันสมัย เพื่อให้ผู้ป่วยมีสุขภาพหัวใจที่แข็งแรงยืนยาว

นพ.เกรียงไกร เฮงรัศมี ผู้อำนวยการ โรงพยาบาลหัวใจกรุงเทพ

สามารถคลิกที่นี่เพื่อทำนัดหมายได้ด้วยตนเอง

แพ็กเกจตรวจสุขภาพหัวใจ ราคาเริ่มต้นที่ 9,900 บาท

คลิกที่นี่